Verontrustend nieuws over conflicten, politieke beslissingen en klimaatcrises: de wereld lijkt steeds onzekerder te worden.
Berichten in de media kunnen ons in een staat van constante alertheid brengen. Dit kan leiden tot gevoelens van angst en onzekerheid. Deze gevoelens hebben duidelijke effecten op ons mentale en fysieke welzijn.
In dit artikel verkennen we:
- Wat angst eigenlijk is;
- Waarom mensen een sterke behoefte aan controle ervaren;
- Hoe we kunnen omgaan met gevoelens van onzekerheid en angst;
- Wanneer professionele hulp noodzakelijk is.
Invloed van angst op lichaam en geest
Angst is een evolutionair belangrijke emotie die ons in staat stelt te reageren op gevaar en dreigingen. Het is een cruciaal onderdeel van onze overlevingsmechanismen; zonder gevoelens van angst zouden we als mensheid waarschijnlijk niet meer bestaan.
Angst neemt duidelijke lichamelijke reacties met zich mee:
- Onze spieren spannen zich aan;
- De hartslag en ademhaling versnellen;
- We kunnen gaan trillen of zweten;
- Soms ervaren we zelfs buikpijn als gevolg van angst.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat angst een grote invloed heeft op ons lichaam. Deze lichamelijke reacties maken ons klaar om te vluchten, vechten of soms zelfs te bevriezen.
Een te gevoelig afgesteld alarm?
Iedereen ervaart op zijn tijd momenten waarbij angst op de voorgrond staat. Dit zijn momenten waarop ons lichaam ons probeert te vertellen dat we alert moeten zijn en onszelf moeten beschermen. Deze reacties kunnen ons helpen om voor onszelf te zorgen en goed te presteren (bijvoorbeeld bij het geven van een prestatie of het afronden van een deadline).
- Wanneer deze gevoelens van angst van korte duur zijn, is dat doorgaans geen probleem. Een acute reactie kan passend zijn en verdwijnen zodra de situatie weer veilig is.
Echter, in onze moderne maatschappij lijkt ons ‘alarmsysteem’ vaak te gevoelig afgesteld. We ervaren angstsensaties zonder directe dreiging van gevaar.
- Wanneer angstige gevoelens langdurig aanhouden, kan dit ons welzijn beïnvloeden en zelfs leiden tot psychosomatische klachten.
Hoe ontstaan deze gevoelens?
Gevoelens van angst en onzekerheid ontstaan vaak (onbewust) wanneer we het gevoel hebben geen controle te hebben over de situatie. De behoefte aan controle is diepgeworteld in ons menselijk gedrag. Van jongs af aan leren we dat controle ons een gevoel van veiligheid biedt in de wereld.
Een gevoel van controle helpt ons om onzekerheden het hoofd te bieden en ons te beschermen tegen mogelijke bedreigingen. We proberen een bepaalde zekerheid en voorspelbaarheid te creëren—dit geeft ons een gevoel van veiligheid.
De drang naar controle kan ons ook in de weg zitten. Wanneer de wereld om ons heen chaotisch lijkt, gaan we ons soms vastklampen aan routines en perfectionisme in een poging om grip te krijgen op ons leven. Dit kan leiden tot lichamelijke en fysieke spanningen, waardoor angstgevoelens verder toenemen.
Omgaan met onzekerheid en angst
Effectief omgaan met gevoelens van onzekerheid en angst is essentieel voor ons psychosomatische welzijn. Zeker in tijden van onrust en onzekerheid helpt aandacht voor lichaam en geest om spanningen te reguleren en klachten te voorkomen.
Onderstaand staan enkele strategieën beschreven die behulpzaam kunnen zijn wanneer je merkt dat je spanning op zowel lichamelijk als mentaal vlak toeneemt:
Tip 1 – Leer enkele ademhalingsoefeningen
Het bewust reguleren van je ademhaling kan een krachtig middel zijn om je zenuwstelsel te kalmeren.
Tip 2 – Ga aan de slag met mindfulness en meditatie
Het beoefenen van mindfulness stelt je in staat om in het moment te blijven en je gedachten te observeren zonder oordeel. Dit kan helpen om een gevoel van innerlijke rust te creëren.
Tip 3 – Zoek de buitenlucht op
Regelmatige lichaamsbeweging is wetenschappelijk bewezen effectief in het verminderen van angst en het verbeteren van je algehele stemming. Zelfs een korte wandeling kan een positieve uitwerking hebben.
Tip 4 – Praat over je gevoelens
Het delen van je gevoelens met vrienden en familie kan een gevoel van verbondenheid en steun bieden, waardoor de ervaren druk kan verminderen. Zoek de steun van mensen die je vertrouwt.
Tip 5 – Beperk je nieuwsconsumptie
Vermijd overconsumptie van verontrustend nieuws. Stel bijvoorbeeld tijdslimieten in voor het volgen van nieuwsberichten (Android / iPhone) zodat je niet overweldigd raakt door negatieve informatie.
Wanneer zoek je hulp?
Wanneer gevoelens van angst lange tijd aanhouden kan dit leiden tot klachten op lichamelijk en mentaal gebied. Als deze klachten ook zorgen voor een negatieve invloed op het dagelijks leven, lijkt het zoeken van professionele hulp wenselijk.
Het is goed om hulp te zoeken als je één of meer van de volgende kenmerken herkent:
- De angst beperkt je dagelijks functioneren.
- Je hebt last van terugkerende mentale en lichamelijke klachten die niet verbeteren.
- Gevoelens van angst blijven aanhouden en leiden tot sociale isolatie of vermijdingsgedrag.
- Er is sprake van een impact op je relaties of werkprestaties.
Omdat gevoelens van angst zich duidelijk uiten op zowel mentaal als fysiek gebied is het wenselijk dat beide gebieden aandacht krijgen binnen de behandeling. Juist door aandacht te hebben voor de wisselwerking tussen lichaam, geest en omgeving kan men patronen doorbreken en de klachten op een duurzame manier aanpakken.
